Αφιέρωμα: Orson Welles

Την εβδομάδα που πέρασε, συμπληρώθηκαν 26 χρόνια από τον θάνατο μιας από τις πιο ταλαντούχες και εμβληματικότερες μορφές στην ιστορία της μεγάλης οθόνης, του Orson Welles. Γνωστός για την έντονη προσωπικότητά του και τη χαρακτηριστική φωνή του, ο Orson Welles υπήρξε ηθοποιός, σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός σε κινηματογράφο, τηλεόραση και θέατρο, βάζοντας την προσωπική του υπογραφή σε μερικές από τις καλύτερες στιγμές του κινηματογράφου, με κορυφαία την ταινία Citizen Kane (1941). Ας ξεκινήσουμε την αναδρομή μας στη ζωή αυτού του μεγάλου καλλιτέχνη, ενός από τους πιο πλήρεις του 20ου αιώνα.

Ο George Orson Welles, όπως ήταν το πλήρες όνομά του, γεννήθηκε στις 6 Μαΐου του 1915. Παρά τον πλούτο τον γονιών του, πέρασε δύσκολα παιδικά χρόνια. Το 1919 οι γονείς του χώρισαν και ο Welles μετακόμισε με τη μητέρα του στο Chicago. Η μητέρα του ήταν μουσικός και η μουσική αποτέλεσε την πρώτη επιρροή του Welles. Όταν όμως εκείνη πέθανε, ο Welles στάματησε να ασχολείται με τη μουσική. Ο Dudley Craft Watson τον πήρε στο σπίτι του και ανέλαβε να τον μεγαλώσει. Φοίτησε στο Todd School for Boys, όπου ήρθε σε πρώτη επαφή με το θέατρο χάρη σε ένα καθηγητή του. Εκεί έκανε τις πρώτες του δοκιμές ως ηθοποιός και παραγωγός σε θεατρικές παραστάσεις. Μετά την αποφοίτησή του σε ηλικία 15 ετών, έλαβε υποτροφία στο Harvard. Ωστόσο, δεν πήγε να φοιτήσει, καθώς την ίδια εποχή πέθανε ο πατέρας του και επέλεξε να ταξιδέψει στην Ευρώπη.

Αφότου εμφανίστηκε σε μερικές παραστάσεις στο Δουβλίνο και ήρθε σε επαφή με τα έργα του Shakespeare, επέστρεψε στην Αμερική και χάρη στον Thornton Wilder, ξεκίνησε να δουλεύει σε θέατρα της Νέας Υόρκης. Την εποχή εκείνη, γνώρισε τον επί σειρά ετών φίλο και συνεργάτη του Joseph Cotten. Οι ερμηνείες του τον έκαναν πολύ σύντομα γνωστό και οι κριτικοί τον χαρακτήριζαν ως έναν εξαιρετικά ταλαντούχο νέο με λαμπρό μέλλον. Το 1937, ίδρυσε την θεατρική εταιρεία Mercury Theatre μαζί με τον παραγωγό John Houseman. Παράλληλα με τη δουλειά του στο θέατρο, ο Welles δούλευε ως ηθοποιός σε ραδιοφωνικές εκπομπές. Η ραδιοφωνική απόδοση του μυθιστορήματος The War of the Worlds του H.G. Wells το 1938 έκανε τον Welles γνωστό σε όλη την Αμερική. Έτσι, μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '40 ο Welles είχε ήδη αποκτήσει φήμη και όνομα σε θέατρο και ραδιόφωνο. Ήταν ο καιρός να κάνει το άλμα στη μεγάλη οθόνη. Η εταιρεία RKO Pictures του προσέφερε συμβόλαιο, με το πιο σημαντικό στοιχείο σε αυτό να είναι ότι έδινε στον Welles πλήρη καλλιτεχνικό έλεγχο στις παραγωγές του, πράγμα πρωτοφάνες για σκηνοθέτη εκείνη την εποχή, πόσο μάλλον για πρωτάρη σκηνοθέτη. 

Ο Welles άρχιζε να πειραματίζεται με διάφορες ιδέες, προκειμένου να καταλήξει στην πρώτη του ταινία. Μετά από δύο ιδέες, οι οποίες απορρίφθηκαν από την εταιρεία, παρουσίασε μια τρίτη ιδέα. Οι υπεύθυνοι της RKO δυσκολεύονταν να αποφασίσουν για το αν θα δώσουν το πράσινο φως. O Welles ζήτησε εξοπλισμό και λίγους βοηθούς, προκειμένου να κάνει δοκιμές όπως είπε. Στην πραγματικότητα όμως, γύρισε σκηνές από την ταινία που είχε ετοιμάσει, μέχρι οι υπεύθυνοι να διαπιστώσουν τι έκανε και να δώσουν τελικά το πράσινο φως, για την ταινία που εν αγνοία τους είχαν ήδη χρηματοδοτήσει. Επρόκειτο για την ταινία Citizen Kane (1941), το σενάριο της οποίας βασίστηκε στην ζωή του μεγιστάνα του έγγραφου τύπου της εποχής William Randolph Hearst. Ο Welles έγραψε το σενάριο μαζί με τον Herman J. Mankievicz, έκανε την παραγωγή και τη σκηνοθεσία και πρωταγωνίστησε στον πιο γνωστό του και καλύτερο ρόλο του, σε μια ταινία που θεωρείται από τις καλύτερες, αν όχι η καλύτερη, στην ιστορία του κινηματογράφου. Η ελευθερία του Welles και το όραμά του για την ταινία δεν την έκανε επιτυχημένη εμπορικά, με αποτέλεσμα να αποσυρθεί σύντομα και να μην επανακυκλοφορήσει μέχρι το 1956, λαμβάνοντας την αναγνώριση που της άξιζε. Χωρίς αυτή η εξέλιξη να τον επηρεάσει, ο Welles ασχολήθηκε με την επόμενη ταινία του με τίτλο The Magnificent Ambersons, η οποία κυκλοφόρησε το 1942. Ο Welles σκηνοθέτησε την ταινία και ήταν ο αφηγητής. Η καθύστερηση ολοκλήρωσης της ταινίας σε συνδυασμό με τα μέτρια εισπρακτικά αποτελέσματα της ταινίας Citizen Kane, έγινε η αφορμή για επαναδιαπραγμάτευση του συμβολαίου του, με αποτέλεσμα ο τελικός λόγος για την έκδοση κάθε ταινίας που θα κυκλοφορεί από εκείνο το σημείο και μετά να αφαιρείται από τον Welles.  Παράλληλα με την ταινία αυτή, δούλευε και την ταινία Journey Into Fear (1943), το σενάριο της οποίας έγραψε με τον Joseph Cotten. Μετά την ολοκλήρωση των ταινιών αυτών, η διοίκηση της εταιρείας είχε αλλάξει. Ο Welles ξεκίνησε τα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ All It's True για τη Νότια Αμερική, το οποίο δεν ολοκληρώθηκε ποτέ λόγω έλλειψης χρηματοδότησης και παραγωγής και οδήγησε στη λύση της συνεργασίας του Welles με την RKO Pictures.

Με την επιστροφή του από τη Νότια Αμερική, δεν μπορούσε να βρει δουλειά ως σκηνοθέτης. Ωστόσο, ως ηθοποιός πρωταγωνίστησε στην κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου Jane Eyre της Charlotte Bronte. Με τη λήξη του πολέμου, ο Welles σκηνοθέτησε και πρωταγωνίστησε στην επόμενη ταινία του με τίτλο The Stranger (1946), με συμπρωταγωνιστή τον Edward G. Robinson. Ακολούθησε η σκηνοθεσία της παράστασης Around the World in Eighty Days, μεταφορά του ομώνυμου βιβλίου του Jules Verne. Προκειμένου να καταφέρει να ανεβάσει την παράσταση, ο Welles ζήτησε τη στήριξη της Columbia Pictures, δίνοντας την υπόσχεση ότι θα γράψει,θα σκηνοθετήσει και θα πρωταγωνιστήσει σε μια ταινία για την εταιρεία χωρίς επιπλέον επιβάρυνση. Η αρχική σκέψη ήταν να μετατρέψουν το σενάριο της παράστασης σε σενάριο για ταινία. Τελικά, κάτι τέτοιο δεν συνέβη και το αποτέλεσμα της δουλειάς του Welles για την Columbia ήταν η ταινία The Lady from Shanghai (1947), με συμπρωταγωνίστρια την Rita Hayworth. Ο Welles δεν είχε την τελική απόφαση για την έκδοση της ταινίας, με αποτέλεσμα να υποστεί μεγάλη επεξεργασία. Η ταινία θεωρείται ένα από τα καλύτερα film-noir που έχουν γυριστεί, με τη σκηνή με τους καθρέφτες στο τέλος της ταινίας να γίνεται σήμα κατατεθέν για το είδος. Στο τέλος της πρώτης του αμερικανικής περιόδου, ο Welles σκηνοθέτησε την ταινία Macbeth (1948), η οποία έτυχε μέτριας αποδοχής από κριτικούς και κοινό. Μετά από αυτό, ο Welles μετακόμισε στην Ευρώπη, λέγοντας ότι προτιμούσε την "ελευθερία", εννοώντας την ελευθερία να δουλέψει με το δικό του υλικό όπως θέλει.

Έχοντας αποκτήσει φήμη και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, δε δυσκολεύτηκε να βρει δουλειά. Πρωταγωνίστησε ως Cagliostro στην ταινία Black Magic το 1949. Τη ίδια χρονιά, θα πρωταγωνιστήσει  ως Harry Lime, με τον φίλο του Joseph Cotten στο πλευρό του, στην εξαιρετική ταινία The Third Man, ένα ακόμη εξαιρετικό film-noir, με σενάριο από τον Graham Greene και σκηνοθεσία από τον Carol Reed. Ο Welles συνέχισε να δουλεύει ως ηθοποιός και σε θεατρικές παραστάσεις, μαζεύοντας λεφτά, προκειμένου να χρηματοδοτήσει από την τσέπη του το επόμενο σκηνοθετικό του εγχείρημα. Η δουλειά αυτή ολοκληρώθηκε 3 χρόνια αργότερα, το 1952, με την κυκλοφορία της ταινίας The Tragedy of Othello: The Moor of Venice, η οποία αποτελεί μεταφορά του έργου Othello του Shakespeare. Μετά την ταινία αυτή, συνέχισε να δουλεύει σε θέατρο, ραδιόφωνο και τηλεόραση. Η τελευταία του ταινία για αυτό το κομμάτι της καριέρας του στην Ευρώπη, την οποία σκηνοθέτησε και στην οποία πρωταγωνίστησε, ήταν η ταινία Mr. Arkadin (1955). 

Επιστρέφοντας στην Αμερική, ο Welles δούλεψε στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση. Ο παλιός του φίλος John Huston του έδωσε το ρόλο του Father Mapple στην κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου του Herman Melville Moby-Dick το 1956. Την ίδια εποχή, ο Welles άρχισε να ταλαιπωρείται από προβλήματα στο βάρος του, τα οποία οδήγησαν σε επιδείνωση της υγείας του. Παρά τα προβλήματα αυτά, το 1958 κυκλοφόρησε η επόμενη σκηνοθετική του δουλειά, στην οποία πρωταγωνιστούσε μαζί με τον Charlton Heston. H ταινία ονομαζόταν Touch of Evil και αποτελούσε ένα ακόμη εξαιρετικό film-noir, το οποίο κατά πολλούς κλείνει την περίοδο του αρχικού είδους (δεν έπαψαν να υφιστάνται τέτοιες ταινίες, απλώς το είδος άλλαξε σε σχέση με το αρχικό), η οποία είχε αρχίσει από τα τέλη της δεκαετίας του '30. Μετά την ολοκλήρωση της ταινίας αυτής και αφού δούλεψε σε κάποιες ταινίες ακόμη, επέστρεψε στην Ευρώπη. Με την επιστροφή του, ξεκίνησε τα γυρίσματα της ταινίας Don Quijote, ταινία την οποία σταμάταγε και συνέχιζε να γυρίζει, χωρίς να την ολοκληρώσει ποτέ (το 1992 κυκλοφόρησε μια έκδοση από σύνθεση σκηνών που είχαν γυριστεί).Ακολούθησαν δύο ταινίες, τις οποίες ο ίδιος ο Welles θεωρούσε τα καλύτερα δείγματα της δουλειάς του. Πρόκειται για τις ταινίες Le procès (The Trial) (1962), βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Franz Kafka και Chimes at Midnight (1965), βασισμένο στο θεατρικό έργο Five Kings που είχε γράψει ο Welles, το οποίο αποτελούταν από 5 έργα του Shakespeare σε ένα.

Μετά την κυκλοφορία των παραπάνω ταινιών και την δουλειά του σε κάποιες ακόμη ταινίες, σε ραδιοφωνικές εκπομπές και θεατρικές παραστάσεις, επέστρεψε για τελευταία φορά στην Αμερική. Σαν ηθοποιός συμμετείχε στις ταινίες Catch-22 (1970), Waterloo (1970), Treasure Island (1972), καθώς και άλλες δουλειές σε τηλεόραση και ραδιόφωνο. Το 1973, ολοκλήρωσε το πολύ καλό ντοκιμαντέρ F for Fake (1973) (poster - trailer - wiki - δείτε το ντοκιμαντέρ), το οποίο έγραψε, σκηνοθέτησε και παρουσίασε ο ίδιος. Παράλληλα με όλα αυτά, η υγεία του επιβαρυνόταν ακόμη περισσότερο. Ο χρόνος του ως ηθοποιός μειώθηκε (συμμετείχε σε ταινίες και ντοκιμαντέρ ως αφηγητής) και αφιερώθηκε περισσότερο στη σκηνοθεσία και την παραγωγή. Στις 10 Οκτωβρίου 1985, έδωσε την τελευταία του συνέντευξη στο The Merv Griffin Show. Πέθανε δύο ώρες αργότερα από καρδιακή προσβολή στο σπίτι του στο Hollywood. Όσον αφορά την προσωπική του ζωή, παντρεύτηκε 3 φορές: από το 1934 έως το 1940 με την Virginia Nicholson, από το 1943 έως το 1948 με την Rita Hayworth και από το 1955 μέχρι το θάνατο του με την Paola Mori, με την οποία ήταν χρόνια αποξενωμένος χωρίς να πάρουν διαζύγιο. Απέκτησε μια κόρη από κάθε γάμο και ένα αγόρι από μια σχέση του.

Πριν περάσουμε στις ταινίες του, αξίζει να πούμε λίγα πράγματα για τις τεχνικές και τα στοιχεία των ταινιών του. Πρόκειται γiα έναν άνθρωπο , ο οποίος εισήγαγε πολλές καινοτομίες στον τρόπο με τον οποίο γυρίζονταν μέχρι τότε οι ταινίες. Ένα αρκετά σύνηθες στοιχείο των ταινιών του ήταν η διήγηση των ιστοριών του σε μη χρονολογική σειρά. Οι περισσότερες ταινίες του έχουν καταπληκτική φωτογραφία, κάτι το οποίο οφείλεται στο συνεχή πειραματισμό του με τον φωτισμό. Το πιο χαρακτηριστικό δείγμα αυτού του πειραματισμού μπορεί να γίνει αντιληπτό στις ασπρόμαυρες ταινίες του με χρήση μια τεχνικής με το όνομα chiaroscuro, η οποία εστιάζει στις έντονες αντιθέσεις μεταξύ φωτεινών και σκοτεινών σημείων. Θεωρούσε το άσπρο και το μαύρο τον καλύτερο φίλο του ηθοποιού, καθώς έτσι η προσοχή του θεατή ήταν στα συναισθήματα και τις εκφράσεις του ηθοποιού και όχι στην εμφάνιση και την ενδυμασία του. Έχοντας μεγάλη εμπειρία στο ραδιόφωνο, δανείστηκε τεχνικές ήχου για τις ταινίες του από εκεί. Τέλος, όσον αφορά τη σκηνοθεσία του, αυτή περιείχε μοναδικές λήψεις από διαφορετικές γωνίες, βαθιά εστίαση (τεχνική η οποία οφείλεται στον ίδιο και τον συνεργάτη του Gregg Toland) και παρατεταμένες λήψεις.

Ταινίες

Για αυτή τη φορά και μόνο, θα δανειστώ τις περιλήψεις των ταινιών από το IMDb.

Ως ηθοποιός: (Δείτε εδώ όλες τις ταινίες στις οποίες συμμετείχε ως ηθοποιός)

Citizen Kane (1941) (poster - trailer - wiki) A group of reporters who are trying to decipher the last word ever spoke by Charles Foster Kane, the millionaire newspaper tycoon: "Rosebud." The film begins with a news reel detailing Kane's life for the masses, and then from there, we are shown flashbacks from Kane's life. As the reporters investigate further, the viewers see a display of a fascinating man's rise to fame, and how he eventually fell off the "top of the world."

The Magnificent Ambersons (1942) (poster - trailer - wiki) The young, handsome, but somewhat wild Eugene Morgan wants to marry Isabel Amberson, daughter of a rich upper-class family, but she instead marries dull and steady Wilbur Minafer. Their only child, George, grows up a spoiled brat. Years later, Eugene comes back, now a mature widower and a successful automobile maker. After Wilbur dies, Eugene again asks Isabel to marry him, and she is receptive. But George resents the attentions paid to his mother, and he and his whacko aunt Fanny manage to sabotage the romance. A series of disasters befall the Ambersons and George, and he gets his come-uppance in the end.

Jane Eyre (1943) (poster - trailer - wiki) Small, plain and poor, Jane Eyre comes to Thornfield Hall as governess to the young ward of Edward Rochester. Denied love all her life, Jane can't help but be attracted to the intelligent, vibrant, energetic Mr. Rochester, a man twice her age. But just when Mr. Rochester seems to be returning the attention, he invites the beautiful and wealthy Blanche Ingram and her party to stay at his estate. Meanwhile, the secret of Thornfield Hall could ruin all their chances for happiness

The Stranger (1946) (poster - trailer - wiki- δείτε την ταινία) Wilson of the War Crimes Commission is seeking Franz Kindler, mastermind of the Holocaust, who has effectively erased his identity. Wilson releases Kindler's former comrade Meinike and follows him to Harper, Connecticut, where he is killed before he can identify Kindler. Now Wilson's only clue is Kindler's fascination with antique clocks; but though Kindler seems secure in his new identity, he feels his past closing in.

The Lady from Shanghai (1947) (poster - trailer - wiki) Michael O'Hara, against his better judgement, hires on as a crew member of Arthur Bannister's yacht, sailing to San Francisco. They pick up Grisby, Bannister's law partner, en route. Bannister has a wife, Rosalie, who seems to like Michael much better than she likes her husband. After they dock in Sausalito, Michael goes along with Grisby's weird plan to fake his (Grisby's) murder so he can disappear untailed. He wants the $5000 Grisby has offered, so he can run off with Rosalie. But Grisby turns up actually murdered, and Michael gets blamed for it. Somebody set him up, but it is not clear who or how. Bannister (the actual murderer?) defends Michael in court.

Macbeth (1948) (poster - trailer - wiki) In fog-dripping, barren and sometimes macabre settings, 11th-century Scottish nobleman Macbeth is led by an evil prophecy and his ruthless yet desirable wife to the treasonous act that makes him king. But he does not enjoy his newfound, dearly-won kingship... Restructured, but all the dialogue is Shakespeare's.

The Third Man (1949) (poster - trailer - wiki - περισσότερα) An out of work pulp fiction novelist, Holly Martins, arrives in a post war Vienna divided into sectors by the victorious allies, and where a shortage of supplies has lead to a flourishing black market. He arrives at the invitation of an ex-school friend, Harry Lime, who has offered him a job, only to discover that Lime has recently died in a peculiar traffic accident. From talking to Lime's friends and associates Martins soon notices that some of the stories are inconsistent, and determines to discover what really happened to Harry Lime.

The Tragedy of Othello: The Moor of Venice (1952) (poster - trailer - wiki) Desdemona, daughter of a Venetian aristocrat, elopes with Moorish military hero Othello, to the great resentment of Othello's envious underling Iago. Alas, Iago knows Othello's weakness, and with chilling malice works on him with but too good effect...

Mr. Arkadin (1955) (poster - trailer - wiki) Guy Van Stratten, American smuggler, leaves an Italian prison term with one asset, a dying man's words about wealthy, mysterious Gregory Arkadin. Guy finds it most pleasant to investigate Arkadin though his lovely daughter Raina, her father's idol. To get rid of Guy, Arkadin claims amnesia about his own life prior to 1927, sending Guy off to investigate Arkadin's unknown past. Guy's quest spans many countries and eccentric characters who contribute clues. But the real purpose of Guy's mission proves deadly; can Guy himself survive it?

Touch of Evil (1958) (poster - trailer - wiki) An automobile is blown up as it crosses the Mexican border into the United States. Mike Vargas, a high ranking Mexican narcotics official on honeymoon with his bride, Susie, is drawn into the investigation because a Mexican national has been accused of the crime. The figurative and physical presence of Hank Quinlan as the 330 pound sheriff looms all over. Quinlan is a fanatic where "justice" is concerned, even if obtaining it involves planting evidence. Quinlan's reputation for law and order enables him to bend the law without question until Vargas confronts him. From that point on, it's a battle of wits between the two that, with an accelerating pace, rushes to a climax.

Le procès (1962) (poster - trailer - wiki) Josef K wakes up in the morning and finds the police in his room. They tell him that he is on trial but nobody tells him what he is accused of. In order to find out about the reason of this accusation and to protest his innocence, he tries to look behind the facade of the judicial system. But since this remains fruitless, there seems to be no chance for him to escape from this Kafkaesque nightmare.

Chimes at Midnight (1965) (poster - trailer - wiki) Sir John Falstaff is the hero in this compilation of extracts from Shakespeare's 'Henry IV' and other plays, made into a connected story of Falstaff's career as young Prince Hal's drinking companion. The massive knight roisters with and without the prince, philosophizes comically, goes to war (in his own fashion), and meets his final disappointment, set in a real-looking late-medieval England.

Ως σκηνοθέτης: (Δείτε εδώ όλες τις ταινίες τις οποίες σκηνοθέτησε)

Citizen Kane (1941), The Magnificent Ambersons (1942), The Stranger (1946), The Lady from Shanghai (1947), Macbeth (1948), The Tragedy of Othello: The Moor of Venice (1952), Mr. Arkadin (1955), Touch of Evil (1958), Le procès (1962), Chimes at Midnight (1965), F for Fake (1974)

Όσον αφορά τα βραβεία που έλαβε, η πλέον πολυβραβευμένη ταινία του ήταν η ταινία Citizen Kane, για την οποία κέρδισε το Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Σεναρίου μαζί με τον Herman J. Mankievicz, ενώ προτάθηκε και για 2 ακόμη Όσκαρ:

- Καλύτερης Σκηνοθεσίας (Orson Welles) (το βραβείο κέρδισε ο John Ford για την ταινία How Green Was My Valley) και

- Α' Ανδρικού Ρόλου (Orson Welles) (το βραβείο κέρδισε ο Gary Cooper για την ταινία Sergeant York).

Μέσα στα υπόλοιπα βραβεία που κέρδισε, περιλαμβάνονται πολλά βραβεία καριέρας, Grammy  και ο Χρυσός Φοίνικας από το Φεστιβάλ των Καννών. Μέσα στις υποψηφιότητές του, εκτός των 2 Όσκαρ που ανέφερα πριν, περιλαμβάνονται Χρύση Σφαίρα, βραβείο BAFTA, o Χρυσός Λέοντας (σε επίπεδο ταινιών, καθώς ο ίδιος κέρδισε Χρυσό Λεόντα για την καριέρα του) του Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας και πολλά ακόμη. Τιμήθηκε από τηλεόραση και ραδιόφωνο, έχοντας αφιερώσει και εκεί ένα σημαντικό μέρος της δουλειάς του. Οι ταινίες του περιλαμβάνονται σε πάρα πολλές λίστες του έγγραφου και του ηλεκτρονικού τύπου, ενώ οι καινοτομίες και οι τεχνικές του διδάσκονται έως σήμερα σε πανεπιστήμια και σχολές κινηματογραφίας.

Εν κατακλείδι, ο Orson Welles ήταν μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες στην ιστορία της μεγάλης οθόνης και γενικότερα της έβδομης τέχνης του 20ου αιώνα. Ήταν από τους πιο πλήρεις καλλιτέχνες που έχει να επιδείξει η βιομηχανία του κινηματογράφου. Είχε το δικό του μοναδικό τρόπο να οραματίζεται και να παρουσιάζει την εκάστοτε ιστορία που επέλεγε και αγωνίστηκε για να έχει τον πλήρη καλλιτεχνικό έλεγχο πάνω στις δουλειές του, σε μια εποχή που η πίεση και η λογοκρισία από τα studio και το Hollywood ήταν μεγάλη. Η καινοτομία και η τελειομανία (σε εξαντλητικό σημείο) έγιναν συνώνυμά του και αναμφισβήτητα, συνέβαλε στη θεμελίωση αυτού που γνωρίζουμε ως κινηματογράφο σήμερα, αφήνοντας τα σημάδια του ανεξίτηλα μέσα στο χρόνο. 

Υ.Γ. 1 Μερικά ακόμη ενδιαφέροντα στοιχεία:
- Είναι ένας από τους έξι ηθοποιούς που έλαβαν υποψηφιότητα για Όσκαρ Α' Ανδρικού Ρόλου για τον πρώτο τους κινηματογραφικό ρόλο. Οι άλλοι πέντε είναι οι Paul Muni, Lawrence Tibbett, Alan Arkin, James Dean and Montgomery Clift.
- Λάτρευε την ταχυδακτυλουργία, όντας και ο ίδιος ένας εξαιρετικός ταχυδακτυλουργός.
- Του προσφέρθηκε η ευκαιρία να είναι η φωνή του Darth Vader, όμως την απέρριψε.
- Η παραγωγή του για τη θεατρική μεταφορά του έργου "Julius Caesar" του Shakespeare παραμένει έως σήμερα η μακροβιότερη σε διάρκεια παραστάσεων απόδοση του συγκεκριμένου έργου στο Broadway.
- Προσπάθησε να πάρει το ρόλο του Don Vito Corleone στην ταινία The Godfather (1972), όμως ο Francis Ford Coppola είχε ήδη επιλέξει τον Marlon Brando.
- Ήταν πολύ καλοί φίλοι με τον John Huston, κάνοντας μάλιστα το σκηνοθετικό τους ντεμπούτο την ίδια χρονιά (1941): ο Welles με την ταινία Citizen Kane και ο Huston με την ταινία The Maltese Falcon. Είχαν επίσης την ευκαιρία να σκηνοθετήσουν ο ένας τον άλλο: ο Huston τον Welles στην ταινία του Moby-Dick και ο Welles τον Huston στην ταινία του The Other Side of the Wind (1972), η οποία ωστόσο δεν ολοκληρώθηκε ποτέ.

Υ.Γ.2 Μερικές από τις καλύτερες ατάκες του:

- Even if the good old days never existed, the fact that we can conceive such a world is, in fact, an affirmation of the human spirit.

- Movie directing is the perfect refuge for the mediocre.

- I hate television. I hate it as much as peanuts. But I can't stop eating peanuts.

- I want to give the audience a hint of a scene. No more than that. Give them too much and they won't contribute anything themselves. Give them just a suggestion and you get them working with you. That's what gives the theater meaning: when it becomes a social act.

- If there hadn't been women we'd still be squatting in a cave eating raw meat, because we made civilization in order to impress our girl friends. And they tolerated it and let us go ahead and play with our toys.

- For thirty years people have been asking me how I reconcile X with Y! The truthful answer is that I don't. Everything about me is a contradiction and so is everything about everybody else. We are made out of oppositions; we live between two poles. There is a philistine and an aesthete in all of us, and a murderer and a saint. You don't reconcile the poles. You just recognize them.

- I think it is always a tremendously good formula in any art form to admit the limitations of the form.

- A film is never really good unless the camera is an eye in the head of a poet.

- I do not suppose I shall be remembered for anything. But I don't think about my work in those terms. It is just as vulgar to work for the sake of posterity as to work for the sake of money.

- Race hate isn't human nature; race hate is the abandonment of human nature.

- [on his favorite directors] I prefer the old masters; by which I mean: John Ford, John Ford and John Ford.

- [on Federico Fellini] His films are a small-town boy's dream of a big city. His sophistication works because it is the creation of someone who doesn't have it. But he shows dangerous signs of being a superlative artist with little to say.

- The optimists are incapable of understanding what it means to adore the impossible.

- A movie studio is the best toy a boy ever had.

- [on Stanley Kubrick] Among the young generation, Kubrick strikes me as a giant.

Y.Γ. 3  Αν είστε fan του Orson Welles, δοκιμάστε να απαντήσετε τις ερωτήσεις σε αυτά τα quiz : Quiz 1  Quiz 2  Quiz 3  Quiz 4